Onderkennen en classificeren

Bij de onderkennende diagnose wordt bekeken in hoeverre de persoon voldoet aan de criteria voor ‘pervasieve ontwikkelingsstoornissen’ zoals vermeld in de DSM-lV. In de DSM-IV staat de term autistische spectrum stoornis nog niet vermeld. Autistische stoornissen zijn opgenomen onder de pervasieve ontwikkelingsstoornissen.

Om in aanmerking te komen voor speciaal onderwijs aan een school van een REC dient een kind volgens de indicatiecriteria toegelaten te zijn voor het speciaal onderwijs van een bepaald cluster. De diagnose ‘autisme’ volgens de criteria uit de DSM-IV of ICD 10 is echter op zich onvoldoende om in aanmerking te komen voor speciaal onderwijs. De onderwijsbeperkingen die een kind als gevolg van zijn handicap ondervindt, moeten zo ernstig zijn dat het daarvoor aangewezen is op speciaal onderwijs binnen een van de clusters.

Stappen diagnostisch proces
Volgens de richtlijnen van het protocol autisme (Van der Gaag & Berckelaer-Onnes, 2002) verloopt het diagnostisch proces volgens verschillende stappen:

• Anamnese: het in kaart brengen van het ontwikkelingsverloop en het huidige ontwikkelingsprofiel
• Het onderzoek:

– observatie

– medisch onderzoek
– kinder- en jeugdpsychiatrisch onderzoek
– psychologisch/pedagogisch onderzoek
Instrumentarium
Instrumenten voor een onderkennende en classificerende diagnose:

• AVZ-R (Autisme- en Verwante stoornissenschaal-Z-Revisie, 1999): ontwikkeld door D. Kraijer. AVZ-R (Autisme- en Verwante Developmental Disorders’ (PDD’s) bij mensen met een verstandelijke beperking. De schaal volwassene, contact met leeftijd-/niveaugenoten, taal en spraak en overig gedrag. Er zijn normen voor onder andere deelnemers van een kinderdagcentrum (2-15 jaar) en cliënten van een observatiecentrum (2-55 jaar).
  De AVZ-R wordt door Resing e.a. (2002) als goed beoordeeld.
• VISK (Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen, 2002), ontwikkeld door E. Luteijn, R. Minderaa en S. Jackson.
  De VISK is een vragenlijst met de bedoeling om probleemgedrag van kinderen met (lichtere) varianten van pervasieve ontwikkelingsstoornissen te omschrijven. De 49 items van de VISK zijn onder te verdelen in zes schalen:

1. niet afgestemd

2. neiging tot terugtrekken
3. oriëntatieproblemen
4. niet snappen
5. stereotype gedrag
6. angst voor verandering

De VISK kan individueel of groepsgewijs worden ingevuld door ouders of verzorgers. Afnameduur: 10 minuten. Er zijn vier normgroepen: PDD-NOS, ADHD, algemene kinder- en jeugdpsychiatriegroep en verstandelijke gehandicapten.
Resing e.a. (2002) beoordeelde de experimentele versie van de VISK als ‘voorlopig aanvaardbaar’ vanwege gebrek aan alternatieven voor PDD-NOS en aanwijzingen voor voldoende psychometrische eigenschappen.
Meer informatie: www.harcourt.nl

Interviews
Om het classificeren volgen de DSM lV meer gestandaardiseerd te laten verlopen zijn een aantal (semi-gestructureerde) interviews ontwikkeld:

• Autisme Diagnostic Interview-R (ADI-R), ontwikkeld door Lord, Rutter & LeCouteur (1994).
  Specifiek voor de classificatie van autistische stoornissen volgens de DSM lV is de ADI-R ontwikkeld. Omdat er geen andere, vergelijkbare interviews bestaan die wel door de COTAN beoordeeld zijn, geven Resing e.a. de ADI-R de beoordeling ‘voorlopig aanvaardbaar’.
  Nadere informatie over het instrument is te vinden op www.wpspublish.com.
  In 2007 verscheen er ook een Nederlandse versie.
• Diagnostic Interview for Social and Communicative Disorders (DISCO), ontwikkeld door L. Wing (1996).
  De DISCO is bedoeld voor de classificatie van de verschillende pervasieve ontwikkelingsstoornissen aan de hand van specifieke kenmerken van autisme en klachtenanamnese autisme. De DISCO is niet door de COTAN beoordeeld. Omdat er geen andere, vergelijkbare interviews bestaan die wel door de COTAN beoordeeld zijn, geven Resing e.a. de beoordeling ‘voorlopig aanvaardbaar’.
  Er is een Nederlandse vertaling en bewerking van Van Berkelaer-Onnes, Dijkshoorn & Noens (2001).. Na training aan de Rijksuniversiteit Leiden, vakgroep Orthopedagogiek, is deze experimentele versie verkrijgbaar.
• CARS (Childhood Autism Rating Scale): ontwikkeld in het kader van het Teach-programma, Treatment and Education of Autistic and related Communications handicapped Children door Schopler e.a. (1988). Omvat een auti-schaal en oudervragenlijst.

Meer informatie
www.patientcenters.com